Predstavljena monografija „Beloglavi sup“
Najnovije izdanje svetskog stručnog dometa, monografiju „Beloglavi sup“ autora Bratislava Grubača, Zavod je predstavio 10. marta 2015. u naročitom ambijentu galerijskog prostora Ustanove kulture “Parobrod”.
Monografija „Beloglavi sup“ celoviti je prikaz biologije, ekologije, distribucije i zaštite beloglavog supa u svetu, sa detaljnim osvrtom na stanje u Evropi i na Balkanskom poluostrvu.
- Monografija „Beloglavi sup“ je najveći samostalni izdavački poduhvat Zavoda, i poslednje u nizu izdanja kojima Zavod, kroz svoju izdavačku delatnost praćenu obrazovno-promotivnim aktivnostima, prati i podržava stručne poslove u zaštiti prirode – naglasio je direktor Zavoda Aleksandar Dragišić.
Ovo delo proizvod je višegodišnjeg rada autora Bratislava Grubača, ornitologa Zavoda, na istraživanju i zaštiti ptica grabljivica, ali je ujedno i izraz ostvarene saradnje sa drugim ekspertima, zaštitarskim i stručnim institucijama, upravljačima prirodnih dobara i pojedincima koji su pomagali ovaj rad.
Tom prilikom direktor Zavoda Aleksandar Dragišić je, najavio naredno izdanje od nacionalnog i globalnog značaja, objavljivanje crvenih knjiga iz oblasti faune, koje Zavod priprema u saradnji sa Biološkim fakultetom Univerziteta u Beogradu.
Beloglavi sup je vrsta lešinara koja je u Srbiji pre nekoliko decenija bila pred nestajanjem. Najnovije izdanje Zavoda predstavlja studiju o ovoj vrsti, koja poslednjih godina konstantno beleži povećanje brojnosti zahvaljujući višedecenijskom radu na njenoj zaštiti i unapređenju populacije. Beloglavi sup, pored svog biološkog, ekološkog značaja i uloge u prirodi, neraskidivo je povezan sa čovekom.
- Monografija “Beloglavi sup“ jedna je od najsveobuhvatnjih i najažurnijih publikacija ove vrste- istakao je jedan od recenzenata knjige, pomoćnik direktora Zavoda Goran Sekulić obraćajući se publici. Do danas, ovakva knjiga mogla se naći jedino u inostranstvu, i od izuzetnog je značaja što tako celovitu studiju o jednoj vrsti danas ima i Srbija. Autor je uspeo da animira brojne stručnjake i naučnike, i da u pripremi monografije sabere izuzetno veliki broj aktuelnih podataka o beloglavom supu iz celog sveta, što je obezbedilo naročiti kvalitet ove studije, čime se podigla lestvica u izdavaštvu o zaštićenim vrstama kod nas, rekao je. Međutim, uprkos stručnosti koja je evidentna, tekst knjige je zadržao čitkost i razumljivost za širi krug publike. Knjiga će poslužiti naučnicima i stručnjacima u ovoj oblasti, i svima koji se bave zaštitom prirode, ali istovremeno, sigurno će predstavljati podstrek onima koji tek počinju da se bave pticama, kao što su to svojevremeno bile monografije o orlu bradanu i surom orlu istog autora – zaključio je Sekulić.
Predstavljajući svoje najnovije delo, autor monografije Bratislav Grubač objasnio je da je monografija o beloglavom supu nastala s ciljem da se „iznese kompletan pregled života i problema zaštite ove interesantne, ugrožene i simbolične ptice na jedan stručan i pristupačan način koja bi bila uvod u dalja istraživanja i zaštitu ove ugrožene vrste kod nas, Balkanu i uopšte“.
- U knjizi sam prikazao opštu biologiju i zaštitu ove veličanstvene ptice u svetu (odnosno njenom arealu), s posebnim
osvrtom na područje Balkana i Evrope u savremenom periodu. Knjiga predstavlja sintezu mojih bibliografskih i terenskih istraživanja. Koristio sam preko 400 referenci, koje uključuju i veći broj mojih publikovanih i nepublikovanih podataka dobijenih tokom istraživanja ove vrste u Srbiji, Makedoniji i drugim oblastima. U knjizi je prikazano 127 autentičnih fotografija vrste koje su snimljene u raznim područjima, od raznih autora. Takođe, date su dve originalne mape rasprostranjenosti vrste u svetu i Mediteranu- istakao je Grubač.
Beloglavi sup je jedna od najvećih letećih vrsta ptica na svetu, sa rasponom krila do 280 cm i sa težinom koja dostiže 11 kg. Vrsta je prilagođena isključivo ishrani uginulim životinjama, prvenstveno krupnim papkarima. Ima izuzetno važnu sanitarnu ulogu u prirodi, u suzbijanju zaraznih bolesti kod domaćih i divljih životinja. U potrazi za hranom leti isključivo jedrećim i klizećim letom, pri čemu troši veoma malu količinu energije. Zbog svog izgleda i ponašanja – ishrane uginulim životinjama, predmet je raznih verovanja – od verovanja da su božanska bića, do toga da su bića koja donose smrt i nesreću. Razne figure beloglavog supa u starom Egiptu su često predstavljale najveća božanstva – boginju Nekhbet i boginju Mut. Takođe, figure dvoglavog beloglavog supa se sreću kao simboli i kod srednjovekovne srpske vlastele od 12. do 14. veka (kod Mrnjavčevića, Nemanjića, Lazarevića i Čarnojevića) koji u suštini predstavljaju dvoglavog beloglavog orla (koji je preuzet kao vizantijski simbol snage i moći države). Beloglavi sup je, kao većina lešinara, ugrožena vrsta na većem delu areala. U celom svetu populacija beloglavog supa iznosi oko 40 000 parova. Posle velikih akcija zaštite u Srbiji je brojnost podignuta na oko 145 parova. Borba za njenu zaštitu u Evropi i svetu traje punih pet decenija. Ona se nastavlja sa istom neizvesnošću.
Ova, najnovija knjiga ornitologa Bratislava Grubača u izdanju Zavoda predstavljena je u atmosferi oplemenjenoj izložbenom postavkom fotografija “Priroda Srbije – 2014” iz fotokonkursa Zavoda, i u prisustvu brojnih gostiju – stručnjaka ornitologa, predstavnika ustanova i institucija koje su u oblasti zaštite prirode i biodiverziteta, upravljača zaštićenih područja značajnih za očuvanje ptica grabljivica, nevladinih organizacija, nagrađenih autora fotografija iz fotokonkursa, predstavnika medija, i brojnih drugih ljubitelja prirode. Kroz priču o jedinstvenom delu, data je reč veličanstvenoj ptici beloglavom supu, i njenoj zaštiti.
