Pet evidentiranih prirodnih dobara

Shodno Programu zaštite prirodnih dobara za 2015. godinu, Zavod je tokom protekle godine realizovao preliminarna istraživanja, odnosno nastavio istraživanja deset područja u Srbiji, s ciljem utvrđivanja osnovnih prirodnih vrednosti i procene izvodljivosti njihove zaštite.

Izveštaj o evidentiranom dobru je novina u radu Zavoda, i predstavlja tekstualno i grafički uobličene podatke koji su prikupljeni u okviru terenskih istraživanja područja za koje se razmatra mogućnost zaštite.

Na osnovu terenskih istraživanja i vrednovanja dobijenih podataka, Zavod je izradio izveštaje o pet evidentiranih prirodnih dobara koji su uvršteni u Informacioni sistem Zavoda. U pitanju su evidentirana prirodna dobra: „Gružansko jezero“, „Vražji kamen“, „Divčibarska tresava“, „Zaštićeno stanište biljne vrste „Pepeljasti kozinac Astragalus glaucus“ i „Mojstirsko-Draške planine“, koji se prostiru na ukupnoj površini od 10.822.36 ha. Za ovih pet područja procenjeno je da iz različitih razloga u ovom trenutku ne ispunjavaju sve kriterijume zaštitu, ali zato izrađeni izveštaji sadrže brojne sistematizovane podatke koji su upotpunili bazu podataka Zavoda o područjima Srbije. Izveštaji sadrže opis prirodnih, stvorenih i predeonih odlika, ocenu stanja životne sredine, smernice za unapređenje evidentiranog prirodnog dobra, kartografske i druge podatke na osnovu kojih je utvrđivana osnovanost pokretanja postupka zaštite ovih područja.

Tako se u bazi podataka Zavoda nalaze podaci o Gružanskom jezeru, koje, iako je veštački stvorena hidroakumulacija, poseduje vredne florističko-vegetacijske, geomorfološke i faunističke elemente značajne sa stanovištva biodiverziteta Srbije. Gružansko jezero predstavlja vlažno stanište od naročitog značaja za opstanak brojnih vrsta ptica, njih preko 196, koliko je registrovano na ovom prostoru.

Drugo evidentirano prirodno dobro, „Vražji kamen“, deo je lokaliteta geomorfološkog karaktera koji se nalazi u dolini reke Pčinje, na teritoriji opštine Trgovište. Ovaj lokalitet odlikuje se sa više značajnih pojava, geoloških profila i paleontoloških dokumenata, i više zona sa ostenjacima, od kojih su najmonumentalniji oni na Vražjem kamenu. Predeo Vražjeg kamena kao značajan geomorfološki fenomen, sa drugim karakteristikama – specifičnom florom koja ovde obitava, ali i stvorenim kulturnim vrednostima, crkvom Sv. Bogorodice koja se nalazi na zaravni iznad litica Vražjeg kamena, čini jedinstven prostor.

Među pet evidentiranih prirodnih dobara u 2015. godini je i stanište biljke pepeljasti kozinac (Astragalus glaucus) koje se nalazi na području grada Dimitrovgrada, na padinama najvišeg dela Oštrog vrha, na južnoj ivici površi Tepoša. Pepeljasti kozinac u Srbiji predstavlja stepski relikt. Evidentirano prirodno dobro na krajnjem jugoistoku Srbije je jedini lokalitet ove vrste u našoj zemlji, gde obitava samo oko 1500 jedinki ove biljne vrste, zbog čega ona zaslužuje status kritično ugroženih vrsta.

Evidentirano prirodno dobro „Divčibarska tresava“ ostatak je nekadašnje Velike divčibarske tresave, koja uprkos izmenama staništa, i danas poseduje vredne florističko-vegetacijske elemente koji su značajni za očuvanje vrsta na nacionalnom i međunarodnom nivou.

Izvor: Zavod za zaštitu prirode Srbije