Ko su bili drevni žitelji Gradišta ?
Na lokalitetu Gradište u račanskom selu Viševac, pronađeni su tragovi srednjovekovnog grada. Arheolozi su pronašli ogromno naselje iz gvozdenog doba sa netipičnom arhitekturom. Kao arheološki lokalitet Gradište je zabeleženo krajem 19. veka i to kao srednjovekovni grad.
Iskopavanja je sproveo Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Kragujevca, od jula do septembra, a finansirala je opština Rača. Ovaj lokalitet je do sada bio samo evidentiran i nije istraživan, a tim Zavoda iz Kragujevca prvi je na ovoj lokaciji obavio prava arheološka iskopavanja.
Pronađeni oblici otkrivenih zdanja nisu do sada viđani na sličnim nalazištima jer su u pitanju kružne konstrukcije koje nisu ukopavane u zemlju. Radi se o nadzemnim objektima fundiranim kamenom i lomljenom keramikom, a podovi su pokriveni glinom. Velike kružne objekte, prečnika tri i po do četiri metara, prate manji isti takvi, što je na terenu lako uočljivo zbog otisaka nosača krovnih konstrukcija. Interesantan je i pokretni arheološki materijal, dosta delova keramike finije izrade, sitnije posude koje su korišćene za hranu.
-
-
Sav taj pokretni arheološki materijal nalazi se u Narodnom muzeju u Kragujevcu, koji se sada sređuje i pere, pa tek nakon toga sledi njegova analiza, a prema rečima Minića u skorije vreme će biti i prezentovan. Dalja istraživanja koja se planiraju naredne godine, trebalo bi da kompletiraju sliku o tom naselju, a nije isključeno da je u nekom periodu srednjeg veka naselje živelo jer je pronađena strela od gvožđa srednjovekovne izrade.
-
Na lokalitetu je prisutna i kulturološka faza Basarabi, ali i starija Kalakača, kao i faza prelaznog perioda iz bronzanog u gvozdeno doba. Žitelje ovog naselja možemo odrediti kao antropološki supstrat stanovništva centralnog Balkana iz kojeg će se mnogo kasnije diferencirati poznati Tribali. Lokalitet je za sada konzerviran, pokriven slojem peska i folije pa čeka sledeću sezonu za nastavak istraživanja.